قراداد های مشارکت در بخش کشاورزی

نویسنده : آقای محمد مخلص آبادی

 قراردادهای کشاورزی در نبود سرمایه و مشکلات بازاریابی محصولات کشاورزی, راه حل مناسبی برای تأمین سرمایه, اطمینان از فروش محصول, ایجاد یک قیمت منصفانه و در نهایت, توسعه متوازن بخش کشاورزی می باشد. چرا که, موجب می شوند تا توزیع منافع حاصل از تجاری شدن کشاورزی با توازن بیشتری انجام شده و دسترسی به فرصت های ناشی از تجاری شدن برای تعداد بیشتری از فعالان بخش فراهم شود. با توجه به امکان کشت گیاهان مختلف و وجود صنایع تبدیلی , قرارداد های کشت, میتواند به کشاورزان و توسعه منطقه کمک کند. 

در این مقاله به منظور بررسی عوامل موثر بر انتخاب قرارداد های کشاورزی از دیدگاه کشاورزان, 130 کشاورز با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای  انتخاب شد.

  با استفاده از طرح فاکتوریل کسری, براساس مؤلفه های تغییر الگوی کشت, دوره ی قرارداد, کنترل بر تولید, تأمین نهاده ها توسط طرف قرارداد و نحوه پرداخت, چهار نوع قرارداد حاصل شد. 

با استفاده از مدل لوجیت مخلوط اثر سن, سطح زیر کشت, سابقه ی کشاورزی, مالکیت, تحصیلات, تنوع محصول و سابقه ی شرکت در قراردادهای کشاورزی بر قراردادهای مذکور بررسی گردید. 

یافته ها نشان می دهد که با افزایش سطح زیر کشت, مالکیت و سطح تحصیلات, ااحتمال تنظیم قراداد های مشارکت کشاورزی افزایش یافته, درحالی که هرچه تنوع کشت افزایش یابد و کشاورز با قراردادهای کشاورزی آشناتر باشد قرارداد پایه ترجیح داده می شود.

 با افزایش هرسال سابقه فعالیت کشاورزی, تغییر سطح مالکیت از اجاره ای به ملکی, و افزایش سطح تحصیلات, احتمال انتخاب قراردادمشارکت افزایش میابد .

 لذا, توصیه می شود در عقد قراردادها به کشاورزانی توجه شود که از سطح زیر کشت کمتر, محصولات متنوع تر و سطح تحصیلات پایین تری برخوردارند, چراکه با توجه به کنترل و نظارت طرف قرارداد, بهره وری افزایش یافته و از کشاورزان خرد حمایت می شود.

در خصوص قرار داد مشارکت کشاورزان میبایست به نکات اصلی ذیل که در تمامی قراردادها میباشد توجه نمایند :

۱_طرفین قرارداد .

۲_مدت قرارداد به نحوی تنظیم گردد که پس از برداشت محصول و عرضه به اتمام برسد .

۳_ آورده طرفین به صورت کامل مشخص گردد.

۴_در خصوص بیمه محصولات و همچنین ادوات کشاورزی بصورت صریح تعیین تکلیف گردد .

۵-درخصوص میزان سهم طرفین دریافت خسارت ار صندوق خسارت بیمه کشاورزی تعیین تکلیف گردد .

۶- در خصوص میزان سهم سود مشارکت که از سود فروش محصول باشد و یا اینکه میزان محصول باشد مشخص گردد .

۷_مشخص نمودن نماینده سرمایه گذار در قرارداد .

۸_تعیین مدت زمان جهت ارائه صورت حساب و فاکتور خرید محصولات به واحد مالی طرف سرمایه گذار 

۹-تعیین تکلیف در خصوص محصول مازاد ور حین تولید .

۱۰_دریافت وثیقه توسط سرمایه گذار از طرف مقابل

۱۱_تعیین مرجع حل اختلاف